Op 10 mei 1940, de dag van de Duitse inval, werden in heel Nederland affiches door de Duitsers verspreid in de gebieden die ze onder de voet gelopen hadden. De bekendmakingen verkondigden maatregelen tegen wapenbezit, hamsteren, prijsverhogingen etc. Het feit dat er zoveel affiches beschikbaar waren in over het algemeen correct Nederlands verraadt de minutieuze voorbereiding van de Duitsers. Deze poster waarop tal van maatregelen werden bekendgemaakt, bevat bovenaan een handgeschreven opmerking: ‘De eerste in Deventer aangeplakte bekendmaking 10 Mei 1940’. Er werd gewaarschuwd tegen sabotage en men werd bevolen wapens in te leveren. De toon van dit ‘eerste’ aanplakbiljet is nog redelijk gematigd: saboteurs worden alleen nog maar ‘ten strengste gestraft’.
De toon wordt echter snel grimmiger en de maatregelen meedogenloos. Al in 1940 werden mensen die zich na ‘spertijd’ in het openbaar ophouden door het militaire standrecht bestraft ‘met den dood of tuchthuis’. Op 14 september 1944, na Dolle Dinsdag, was enige vorm van rechtspraak niet meer nodig. Op een aanplakbiljet kondigde de bezetter aan dat samenscholingen van meer dan vijf mensen onmiddellijk werden beschoten en op een vanuit Zwolle verspreid affiche werd gedreigd met het ‘terstond standrechtelijk’ doodschieten van onruststokers.
Gearresteerd, en bovendien beschoten
Op deze curieuze poster wordt het varen op de IJssel ernstig afgeraden. Men loopt gevaar gearresteerd en beschoten te worden, al lijkt deze volgorde wat merkwaardig. Vermoedelijk stamt dit aanplakbiljet uit begin ’45 toen vele hongerende landgenoten oostwaarts trokken op zoek naar voedsel. Om onduidelijke redenen verbood Rauter, General-Kommissar fur das Sichterheitswesen, vanaf 25 januari 1945 om nog langer voedsel over de IJssel westwaarts te vervoeren. Het lijkt een nodeloze en vooral wrede maatregel. Op de verkeersbrug in Deventer werd streng gecontroleerd, vooral door de Landwacht en Nederlandse oud-beroepsmilitairen van de Crisis Controle Dienst, en werd er tonnen voedsel in beslag genomen. Het in beslag genomen voedsel vulde, naar men zei, vooral de voorraadkasten van de fanatieke controleurs. Het zal daarom zijn dat sommige wanhopigen trachtten de rivier per boot over te steken.
Mannen tussen de 17 en 40 jaar mochten de IJssel al helemaal niet passeren zonder vergunning. Weinigen zullen het geprobeerd hebben, uit angst om opgepakt te worden voor de arbeidsinzet.